Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport „Epidemia COVID-19 – czas chaosu i nietrafionych decyzji”, w którym w ostrych słowach ocenia funkcjonowanie państwa w okresie pandemii. Z ustaleń wynika, że działania władz były prowadzone w sposób chaotyczny, bez należytej kontroli, a błędne decyzje kosztowały budżet państwa blisko 10 mld zł.
Prezes NIK Marian Banaś, otwierając konferencję prasową, podkreślił, że odpowiedzialne instytucje nie były przygotowane na wybuch epidemii. Sposób podejmowania decyzji przez kluczowe podmioty nie sprzyjał gospodarności i przejrzystości w wydatkowaniu środków publicznych. Według Izby, pomoc dla przedsiębiorców była źle zaprojektowana i realizowana „bez nadzoru i bez kontroli”.
Szczególną krytykę NIK skierowała w stronę Ministerstwa Zdrowia. Izba wskazała, że minister nierzetelnie oszacował potrzeby dotyczące szczepionek przeciwko COVID-19, zawierając kontrakty na kwotę 8,4 mld zł, pomimo że wcześniejsze umowy pozwalały na kilkukrotne zaszczepienie całej uprawnionej populacji. Minister zdrowia nie tylko nie skorzystał z możliwości odstąpienia od zakupu, ale też nie podjął prób zmierzających do zmniejszenia zamówień i kontraktował kolejne dawki szczepionek, mimo że liczba zakażeń malała.
Według ustaleń, decyzje te doprowadziły do zmarnotrawienia blisko 10 mld zł. NIK oceniła również, że Główny Inspektorat Farmaceutyczny nie wywiązał się ze swoich obowiązków. GIF nie monitorował obrotu szczepionkami, pomimo że zgodnie z prawem farmaceutycznym powinien to robić. Brak tej wiedzy mógł stanowić poważne zagrożenie dla życia i zdrowia pacjentów. Raport przypomina też, że tzw. specustawa covidowa znosiła mechanizmy zabezpieczające właściwe wydatkowanie środków publicznych. W związku z tym NIK już wcześniej skierowała do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności przepisów ustawy i jej nowelizacji z konstytucją. Do dnia dzisiejszego ten wniosek nie został rozpatrzony.
Izba podsumowała, że reakcja państwa, choć podobna do działań wielu innych krajów, w Polsce była nieproporcjonalna i prowadzona w oparciu o niepełne, często nierzetelne dane. Wprowadzanie obostrzeń określono jako „chaotyczne” i podejmowane „ad hoc”, bez rzetelnych analiz.
